کتاب، این یار مهربان، همیشه می‌تواند هدیه‌ای دلنشین از طرف یک دوست خوب باشد. آیا کتاب هدیه دادن نیز آدابی دارد؟ پرسشی که در ادامه در پی پاسخ آن هستیم این است که چه کتابی را به چه کسی هدیه بدهیم.
فرهنگ هدیه دادن
هدیه دادن می‌تواند پیوند بین دوستان، خانواده و حتی دو طرف یک رابطه‌ی کاری یا تجاری را استوارتر کند. از روزگار دیرین چنین بوده و حالا هم همان است. اگرچه هدیه دادن در فرهنگ‌های متفاوت و در شرایط مختلف می‌تواند معانی گوناگونی داشته باشد، اما یک پیام مشترک دارد: «تو برایم اهمیت داری». فرقی هم نمی‌کند که با هدیه دادن سعی داشته باشیم از کسی تشکر و قدردانی کنیم، یا بخواهیم با این کار به او ابراز محبت و علاقه کنیم.
یقینا بزرگترین چالش در فرایند هدیه دادن انتخاب هدیه‌ی مناسب است. چرا که وقتی چیزی را در قالب هدیه نگاه می‌کنیم، انگار باری بر ارزش وجودی آن افزوده می‌شود و معنایی ناپیدا به دنبالش کشیده می‌شود. همه می‌دانیم که ارزش معنوی یک هدیه می‌تواند مهم‌تر از ارزش مادی آن باشد. پس با کمی دقت بیشتر در انتخاب هدیه می‌توانیم پیام‌مان را روشن‌تر به طرف مقابل برسانیم.
کتاب، هدیه‌ای ماندگار
بعضی از هدیه‌ها تاریخ مصرف دارند و بعضی از آن‌ها هم تا آخر عمر همراه آدم می‌مانند. کتاب در اکثر مواقع از آن دست هدایایی است که تا آخر عمر می‌ماند و حتی ممکن است تا چند نسل بعد هم دست به دست شود. پس اگر می‌خواهیم هدیه‌ای بدهیم که ماندگار باشد، یک کتابِ خوب از بهترین گزینه‌هاست.
می‌توانیم این ماندگاری را با نوشتن جمله‌ای به یادگار در گوشه‌ی صفحه‌ی اول کتاب بیشتر کنیم. جمله‌ای کوتاه که هر چه خودمانی‌تر باشد و از کلیشه‌ها فاصله‌ی بیشتری داشته باشد، خواندنش برای گیرنده‌ی هدیه لذت‌بخش‌تر است. البته که ممکن است بعضی‌ها دوست نداشته باشند در کتاب‌شان کسی چیزی نوشته باشد. برای این‌گونه افراد بهتر است جمله‌مان را روی تکه‌ای کاغذ یا روی کاغذ کادو بنویسیم. یا اصلا ننویسیم.
به چه کسی چه کتابی هدیه بدهیم
درست است که مارسل پروست گفته: «کتاب مقدمه‌ای است برای ورود به حیات فکری، نه خودِ آن.» اما به هر حال وقتی به کسی کتاب هدیه می‌دهیم، در واقع بخشی از خوراک فکری‌اش را مهیّا می‌کنیم؛ پس نباید انتخاب کتابِ هدیه را کاری کم اهمیت در نظر بگیریم.
به هیچ وجه کتابی که نخوانده‌ایم را هدیه ندهیم. احتمالا با رعایت کردن این اصل، مقدار زیادی از چالش ماجرا خود‌به‌خود رفع شود. فریب شهرت کتاب‌های پرفروش یا شکل و شمایل خاص بعضی از کتاب‌ها را هم نباید خورد؛ یک کتاب تنها به‌خاطر جذابیت بصری، یا سر و صدایی که در بازار کتاب به‌پا کرده، لزوما کتاب مناسبی برای هدیه دادن نیست. از طرفی هم کتاب‌های خوبی که کمتر شناخته شده هستند و آن‌چنان شهرتی ندارند، می‌توانند هدیه‌ی منحصربه‌فرد و خاصی بسازند. و شاید کنجکاوی طرف مقابل برای هر چه سریع‌تر خواندنشان را هم برانگیزند.
کتاب مناسب برای هدیه کاملا بستگی به شخصیت کسی دارد که به او هدیه می‌دهیم و شناختی که ما از او داریم. اما به طور کلی، برای کسی که خیلی اهل کتاب نیست، انتخاب ساده‌تری خواهیم داشت تا کسی که خوره‌ی کتاب است. کتاب‌های سبک و روان، حالا می‌خواهد رمان کوتاه باشد یا یک کتاب خودیاری ساده، معمولا برای افرادی که آن‌چنان کتاب‌خوان نیستند گزینه‌هایی خوبی می‌توانند باشند. کتاب‌های سنگین‌تر و خاص‌تر هم معمولا برای خوره‌های کتاب گزینه‌های بهتری هستند.
برای مثال، هدیه دادن کتاب «چنین گفت زرتشت» به کسی که فقط «قلعه‌ی حیوانات» را خوانده و نام نویسنده‌اش را هم به یاد ندارد، یا هدیه دادن کتاب «نیمه‌ی تاریک وجود» به کسی که آثار شوپنهاور را چندین بار خوانده است، بیشتر شبیه به یک شوخی است تا هدیه دادن.
یک سری کتاب‌ها هم هستند که وقتی می‌خوانیم‌شان با خودمان می‌گوییم این کتاب را هر کسی باید حداقل یک بار در زندگی‌اش بخواند. این دست کتاب‌ها هم بالقوه کتاب‌های مناسبی برای هدیه دادن هستند. پس بد نیست که در مسیر انتخاب هدیه، نگاهی به کتابخانه‌ی شخصی یا لیست کتاب‌هایمان در goodreads داشته باشیم.
بخوانید: چرا باید از گودریدز استفاده کنیم؟
در آخر بهترین منبع برای انتخاب یک کتاب مناسب هدیه، کتاب‌هایی است که خودمان یک بار آن‌ها را خوانده‌ایم و بهترین راهنما هم شناختی است که از طرف مقابل داریم. یادمان باشد فکری که پشت یک هدیه است از خود هدیه مهم‌تر است.
